خلاصه نویسی چیست؟ | آموزش اصولی خلاصه نویسی
خلاصه نویسی یک روش مطالعه است که در آن، فرد، نکات مهم یک مطلب نسبتا طولانی را استخراج کرده و آن را به زبان خود بازنویسی میکند. در نتیجه‌ی این کار یک مطلب در حجم کمتر و قابل فهم تر خلاصه می شود. خلاصه نویسی شامل تفسیر یا تحلیل مطلب نمی‌شود و تمامی آنچه در خلاصه درج شده در منبع اصلی نیز یافت میشود.
به علت اهمیت خلاصه نویسی در مطالعه‌ی دروس ، یادگیری نحوه صحیح آن برای دانش آموزان تمامی پایه ها ضروری است و اینکار به عنوان یک منبع مهم مرور برای قبل امتحانات به ما کمک میکند.
فهرست مطالب
خلاصه نویسی چه فایده ای دارد؟
برای مرور و جمع بندی مطالب هیچ چیز به اندازه یک خلاصه نویسی خوب به شما کمک نمی‌کند ، آشنایی با نحوه‌ی خلاصه نویسی یکی از لازمه های مطالعه است ، با خلاصه نویسی مطلب مطمئن می‌شوید که مبحث را به خوبی یاد گرفته‌اید و هنگامی که مطلبی را خلاصه نویسی می‌کنید، انگار که یک بار دیگر آن را خوانده‌اید پس به طور کل با خلاصه نویسی اصولی مفاهیم در ذهنتان طبقه‌بندی خواهند شد و به شما برای موفقیت در امتحان نهایی نیز کمک شایانی خواهد کرد.
چه زمانی خلاصه نویسی کنیم؟
برخی از دانش‌آموزان عادت دارند که همزمان با مطالعه یک مطلب خلاصه نویسی آن را انجام دهند. معمولا نتیجه کار این دانش‌آموزان یادداشت‌هایی شلخته و طولانی یا یک جزوه مفصل است که شباهتی به خلاصه نویسی ندارد. به همین دلیل انتخاب زمان مناسب برای خلاصه نویسی دارای اهمیت است ؛ در واقع زمان مناسب برای خلاصه نویسی هنگامی است که حداقل یک دور مطلب مورد نظر را مطالعه کرده باشید و روی مطالب تسلط نسبتا خوبی داشته باشید. به طوری که تیتر های مهم و مطالب اصلی را بشناسید و بدانید چطور باید مطالب را دسته بندی کنید.
از طرفی نباید بین زمان مطالعه و خلاصه نویسی فاصله‌ی زیای باشد.
دوره های آموزش امتحان نهایی استادبیست تمام مطالب کتاب درسی را در مدت زمان کم و با کیفیت بالا جهت کسب بالاترین نمره در امتحانات آماده کرده است ، جهت مشاهده و دریافت دوره ها کلیک کنید.
مطالبی که باید درباره خلاصه نویسی بدانید.
قبل از شروع خلاصه نویسی لازم است به نکات زیر توجه کنید:
مهم‌ترین نکته این است که حواستان به حجم مطالبی که یادداشت می‌کنید باشد خلاصه نویسی نباید طولانی باشد
اگر وسواس مطالعه دارید دور خلاصه نویسی کردن را خط بکشید. برای حفظ کردن مطلب از کلمه‌های رمزدار استفاده کنید، مثلا می‌توانید حرف اول کلمات را کنار هم بگذارید. از شلخته نویسی خودداری کنید و تا حد امکان مرتب و خوانا بنویسید.
خلاصه‌هایتان را بازنگری کنید؛ گاهی بعدها مطلب جدیدی یاد می‌گیرید یا متوجه اشتباهی در خلاصه قبلی‌تان می‌شوید روش خاص خودتان را پیدا کنید و کمی خلاقیت داشته باشید.
ترجیحاً از خلاصهنویسی در برگه‌های پراکنده و بدون صحافی خودداری کنید. زیرا گذر زمان حجم یادداشت‌ها افزایش خواهد یافت و ترتیب آنها به هم خواهد خورد که پیدا کردن و مرتب‌کردن آنها زمان و انرژی زیادی می‌طلبد. می‌توانید از یک سررسید قدیمی یا دفترچه‌ی یادداشت با اندازه‌ی مناسب برای این کار استفاده کنید. در خلاصه نویسی اصولی نوشتن تاریخ خلاصه‌برداری نیز در هنگام مرور خلاصه‌ها و جلوگیری از به‌هم‌ریختن آنها کمک زیادی میکند.
گام های خلاصه نویسی
خلاصه نویسی شامل ۶ گام اصلی است که عبارتند از:
1-خواندن متن اصلی: حتی اگر متن را قبلا هم خوانده‌اید باید یک بار دیگر به‌طور کامل آن را با هدف خلاصه برداری بخوانید و به ایده‌ها و شواهد پشتیبان آنها توجه کنید.
2-تهیه‌ی لیست نکات اصلی: پس از مطالعه‌ی متن، یک طرح کلی ایجاد کنید که حاوی سرفصل‌های اصلی به‌صورت تیتر است.
3-تقویت نکات اصلی: برای هریک از تیترهای نکات اصلی، شواهد و جزئیات ضروری آنها را قید کنید. در این مرحله میتوانیداز نموداردرختی استفاده کنید.
4-ساده و شفاف بنویسید: متن خلاصه را با در اختیار داشتن اطلاعات کافی ساده و شفاف بنویسید. ترجیحا خلاصه را با جمله‌ای شروع کنید که نمایی کلی از مطلب ارائه کند و نکات مهم برایتان تداعی شود.
5-از اعداد استفاده کنید : برای ایجاد درگیری بین ذهن و مطلب از تاریخ ها و اعداد و ارقام استفاده کنید.
6-مختص خودتان بنویسید: به طور کلی خلاصه نویسی را با لحنی بنویسید که به شما احساس راحتی بدهد تا در هنگام مرور، مطالب برایتان دوره شود. خلاصه را با لحن خودتان بنویسید. منظور این است که از همان کلمات کتاب برای خلاصه نویسی استفاده نکنید. خلاصه نویسی باید مختص خودتان باشد. به این صورت که ازکلماتی که قابل فهم برای شما است استفاده کنید. در واقع می توان از لهجه محلی خودتان استفاده کنید. داوطلب در نت برداری می تواند از اصطلاحات و کلمات خاص خود را استفاده کند. هیچ محدودیتی در این کاربرای خود در نظر نگیرید.
مطالعه بخشی مهم پیش از خلاصه نویسی است.
در هنگام مطالعه‌ی مباحث درسی ابتدا در زیر مطالب اصلی و مهم خط بکشید یا آنها را هایلایت کنید. پس از یادگیری و برجسته‌کردن آنها با خط‌کشیدن یا هایلایت خلاصهنویسی کنید. انجام‌دادن دو فعالیت مجزا، یعنی یادگیری و خلاصهنویسی، در یک زمان واحد در هر دو عمل اخلال ایجاد میکند. چنین روندی تمرکز را هم بر هم می‌زند. خلاصهنویسی شما، چنان‌چه خلاصه‌ی مباحث درسی، نکات مهم در کتاب درسی و جزوه‌ها یا تست‌های نکته‌دار باشد، ارزش درسی بالایی دارد.
از روش های مختلف برای هر درس استفاده کنید.
تمامی دروس در شاخه های مختلف نظری (ریاضی، تجربی و انسانی) به سه صورت حفظیاتی، محاسباتی و مفهومی است . مسلماً نحوه نوشتن خلاصه نویسی درس زیست با درس فیزیک متفاوت است. پس برای هر درسی بایستی از روش خلاصه نویسی مختلفی استفاده کرد. در این مقاله روشهای کاربردی خلاصه نویسی ذکر شده که به شما در خلاصه نویسی اصولی دروس کمک میکند:
استفاده از روش نمودار درختی
همان طور که از نام این روش مشخص است. خلاصه نویسی شبیه به یک درخت است که ریشه، شاخه اصلی و فرعی، تنه و برگ تشکیل شده است. این روش برای دروس دینی، زیست و شیمی کاربرد فراوانی دارد.
در روش خلاصه نویسی درختی موضوع اصلی در بالای صفحه یادداشت می شود. بقیه نکات فرعی به صورت شاخ و برگ های درخت در کنارش نوشته می شود. برای نت برداری در نمودار درختی از کلمات کلیدی و مهم استفاده می شود. بهتر است برای رسم این شکل از رنگ های مختلف استفاده شود. نمودار درختی یکی از روش های موثر در خلاصه نویسی می باشد.
روش کرنل
یکی از جدیدترین روش های خلاصه نویسی، روش کرنل است که توسط دانشگاه کرنل ابداع شد. در این روش مطالب در حجم کم خلاصه می شود و برای مرور کردن کمک زیادی به داوطلب می کند. روش خلاصه نویسی کرنل، به این صورت است که در بالای صفحه موضوع نوشته می شود. در این روش کل صفحه به سه قسمت تقسیم می شود. دو ستون در قسمت بالای صفحه رسم کنید. در ستون سمت راست کلمات کلیدی نوشته شود و در مقابل ستون سمت چپ توضیح در مورد کلمات کلیدی قید شود.
در پایین دو ستون یک خط افقی رسم کنید و خلاصه تمام دو ستون بالا در آن یادداشت کنید
تکنیک خلاصه نویسی FTF
روش خلاصه برداری FTF مخفف سه کلمه‌ی First Then Finally به معنی «ابتدا و سرانجام» است. این روش خلاصه نویسی برای متونی که دارای رویدادهایی با ترتیب زمانی مشخص هستند مفید واقع میشود. اجرای آن نیز شامل سه مرحله‌ی زیر است:First. چه شد؟ به این سوال با ذکر تمام جزئیات لازم مانند شخصیت‌ها، زمان و مکان پاسخ داده میشود.Then. رویدادهای متعاقب رویدادهای اصلی، یعنی قبل از وقوع رویداد نهایی چه بودند. در این مرحله به تشریح فرآیند می‌پردازیم.Finally. نتیجه‌ی نهایی کل فرآیند چه بود؟
بررسی نحوه خلاصه نویسی انوع دروس :
خلاصه نویسی دروس یکی از بخش های مهم درمطالعه فعال محسوب میشود .با خلاصه نویسی مطالب در پایان سال میتوان یک منبع منسجم و مناسب برای مرور درس ها در بازه زمانی کمتری داشت در ادامه به بررسی خلاصه نویسی دروس می پردازیم :
نحوه خلاصه نویسی درس ریاضی
اولین توصیه مهم این است که ابتدا مطالعه و تست‌زنی یک مبحث را کاملا به پایان برسانید؛ مثلا ابتدا مبحث تابع را کامل بخوانید و تست بزنید و نگاهی به کتاب درسی بی‌اندازید، بعد از اینها سراغ خلاصه نویسی بروید. بهترین روش برای درس ریاضی این است که فرمول‌های مهم واصلی را یادداشت کنید. بعد از نوشتن هر فرمول می‌توانید یک مثال کوچک برای آن یادداشت کنید. نوشتن برخی از سوالات برگزیده آزمون‌های آزمایشی در پایان خلاصه نویسی‌تان هم بسیار مفید است.
نحوه خلاصه نویسی درس شیمی
درس شیمی از دو بخش مسائل و مفاهیم تشکیل شده است؛ برای مفاهیم انجام خلاصه نویسی لازم نیست بلکه روش صحیح این است که همه مطالب حفظ کردنی را از روی کتاب شیمی مطالعه کنید. در واقع در درسی مثل شیمی ما فقط برای قسمت مسائل خلاصه نویسی انجام می‌دهیم که آن هم روشش شبیه به درس‌های ریاضی و فیزیک است.
برای خلاصهنویسی از فرمول‌ها، از شاخص‌بندی استفاده کنید یعنی بنویسید کاربرد هر فرمول چیست و برای چه تیپ سوالاتی است. حتی می‌توانید نمونه سوال هم بنویسید
نحوه خلاصه نویسی درس زیست
قدم اول برای درس زیست شناسی این است که شما باید کاملا مسلط برکل درس باشید . توجه داشته باشید همزمان با مطالعه این کار را نکنید. اگر همزمان با مطالعه خلاصه نویسی کنید به دلیل عدم یادگیری و شناخت کامل از مطالب خلاصه نویسی شما دارای حجم بالا و حاوی مطالب غیرضروری می شود . درقدم دوم سعی کنید خلاصه نویسی مرتبی داشته باشیددر یک دفتر جدا و با مشخص کردن کامل فصل ها خلاصه نویسی انجام دهید.در قدم سوم از نمودارها و شکل ها استفاده کنید این روش ارتباط بین موضاعات کتاب را بهتر نمایش میدهد همچینین باعث می شود مطالب بهتر در ذهن بماند
نحوه خلاصه نویسی درس فیزیک
برای خلاصه نویسی فیزیک ابتدا باید مطالب درسی را به خوبی مطالعه کنیدو کاملا مسلط شوید این کار به شما کمک میکند تا به راحتی مفاهیم را درک کنید.مطالب درسی را به بخش های کوچکتر تقسیم کنید.برای این کار می توانید از عبارت و کلمات کلیدی استفاده کنید.فرمول های مرتبط با هر بخش را به صورت جداگانه یادداشت کنید . از زبان ساده و جملات کوتاه برای بیان مفاهیم استفاده کنید.مواردی که مهم تر را ابتدا خلاصه کرده و سپس به موارد کم اهمیت بپردازید
نحوه یادگیری درس عربی با خلاصه برداری
یکی دیگر از درس‌های عمومی که باید خلاصهنویسی آن را با دقت زیادی انجام داد، درس عربی است، اما خلاصهنویسی عربی چطور است؟ شما باید تمامی مواردی را که در بودجه بندی عربی اهمیت دارد در خلاصه‌نویسی‌های خود ذکر کنید. برای خلاصهنویسی درس عربی لطفا تمامی لغات مهم را یادداشت کنید.برخی از لغات سخت هستند و حفظ کردن آنها آسان نیست. بنابراین کلمه را همراه با ریشه 3 حرفی آن پیدا کرده و خلاصهنویسی را انجام دهید.تمامی قواعد درس عربی را به صورت منظم همراه با یک مثال در یک دفتر یادداشت کنید و خلاصه آن را به طور کامل بنویسید.تست‌های عربی کنکور را حتما در قسمت خلاصهنویسی یادداشت کنید.به این نکته توجه داشته باشید که باید تمامی بخش‌های مربوط به بودجه بندی را به صورت مجزا خلاصهنویسی کنید.
روش یادگیری دینی با خلاصه نویسی
نحوه خلاصهنویسی دینی نیز مانند سایر درس‌های عمومی است.شما باید برای خلاصهنویسی درس دین و زندگی به دقت متن کتاب درسی را مطالعه کنید. و به نکات زیر توجه کنید:
- متن کتاب دین و زندگی از اهمیت زیادی در کنکور برخوردار است.
- آیات یک درس را با دقت زیاد مطالعه کنید و آن را خلاصهنویسی کنید.
- برای هر درس یک الگو مشخص قرار دهید و الگو مربوطه را در دفتر خود بنویسید.
- اشعار را با دقت بخوانید و نکات مهم مربوط به هر شعر را مرتب خلاصهنویسی کنید.
- احادیث را دقیق در دفتر خود بنویسید و کلمات کلیدی هر کدام را مشخص کنید.
همانطور که گفته شد شما زمانی می‌توانید از مزایای خلاصه نویسی برای کنکور و امتحانات نهایی بهره ببرید و خلاصه نویسی در صورتی می‌تواند موفقیت شما را رقم بزند که به‌صورت اصولی آن را انجام داده باشید. بسیاری از داوطلبان به‌صورت کلی با روشهای مختلف خلاصه نویسی آشنایی دارند، اما به‌صورت ناهشیار اشتباه‌هایی را انجام می‌دهند. آشنایی با این اشتباه‌ها می‌تواند بهره‌وری شما را تضمین کند.
دیدگاهتان را بنویسید